Mammografia
Mammografia to nic innego jak wykorzystanie promieniowania rentgenowskiego w urządzeniu zwanym mammograf do prześwietlania tkanki gruczołu sutkowego w celu jego zdiagnozowania.
Mammografia
Mammografia to nic innego jak wykorzystanie promieniowania rentgenowskiego w urządzeniu zwanym mammograf do prześwietlania tkanki gruczołu sutkowego w celu jego zdiagnozowania.
Określenie „mammografia” składa się z dwóch słów : 1. „mammo” z łacińskiego „pierś”, 2. „grafia” z greckiego – „opis”.
Określenie „mammografia” składa się z dwóch słów:
1. „mammo” z łacińskiego „pierś”,
2. „grafia” z greckiego – „opis”.
Trochę historii
To niemieckiemu lekarzowi Albertowi Salamonowi z Berlina przypisuje się pierwsze w 1913 roku wykorzystanie mammografii do zdiagnozowania zmian anatomicznych w obrębie gruczołu sutkowego. Ponad pół wieku zabrało społeczeństwu medycznemu zaakceptowanie narzędzia medycznego jakim jest badanie mammograficzne.
Rozwój badania
Obserwujemy trzy okresy rozwoju w historii mammografii. Pierwszy okres przypada na lata 1913-1940, drugi na lata od 1940 do 1970 i trzeci okres od roku 1970, gdzie wysokiej jakości mammografii towarzyszyła już stosunkowo niska dawka promieniowania i ostatecznie opracowano urządzenia mammograficzne tak zaawansowane, że można je stosować zarówno w praktyce diagnostycznej jak i w przesiewowych programach populacyjnych.
zobacz jak wygląda badanie
Mammografia obecnie jest złotym standardem w populacyjnych programach przesiewowych wykrywających wczesne cechy zmian nowotworowych ratując zdrowie i życie milionom Kobiet na całym świecie.
najczęstsze pytania
Czym są mammograficzne badania przesiewowe ?
Mammograficzne badania przesiewowe organizuje i finansuje Państwo. Realizacja programu wczesnego wykrywania raka piersi metodą mammografii przesiewowej ma na celu wykrycie w najbardziej zagrożonej populacji kobiet symptomów rozpoczynającej się choroby nowotworowej. Lekarze radiolodzy niezależnie od siebie oceniając zdjęcie mammograficzne koncentrują się wyłącznie na rozpoznawaniu, czy takie symptomy występują. Jeżeli symptomów choroby nowotworowej nie zauważają, pisemnie w jednym zdaniu informują, że na zdjęciach nie stwierdzają cech zmian nowotworowych. Takie stwierdzenie nazywamy wynikiem badania przesiewowego. Badanie przesiewowe nie jest badaniem klinicznym. W badaniu klinicznym inaczej niż w badaniu przesiewowym lekarz radiolog obowiązany jest opisać całą strukturę tkanki piersiowej. Niestety duża część populacji kobiet oraz personelu medycznego nie posiada wiedzy na temat tej różnicy i dlatego z tego tytułu powstają niepotrzebne nieporozumienia.
Komu i jak często oferowane są badania przesiewowe?
Obecnie na badania zapraszane są wszystkie kobiety między 45 i 74 rokiem życia. Badanie wykonywane jest co 2 lata. Nie oznacza to jednak, że kobiety nie powinny się badać co roku. Na przykład w USA proponuje się systematyczne co roczne badanie mammograficzne już od 40 roku życia.
Jakie korzyści przynoszą badania przesiewowe?
Naukowo udowodniono, że regularne mammograficzne badania przesiewowe zapobiegają niepotrzebnym zgonom z powodu raka piersi. Badanie mammograficzne może wykazać obecność raka w jego wczesnym stadium, zanim Kobieta zorientuje się, że coś jej dolega. Im wcześniej postawiona zostanie diagnoza, tym większe są wtedy szanse na pełny powrót do zdrowia i aktywnego uczestnictwa w życiu rodzinnym oraz społecznym. Rozwinięte społeczności finansują populacyjne badania przesiewowe z budżetu państwa, gdyż ekonomicznie po prostu im się to opłaca. W populacyjnych badań przesiewowych wykrywa się od 4 do 7 raków na 1000 wykonanych badań. Niektóre badania naukowe wskazują, że 200 wykonanych przesiewowych badań mammograficznych może uratować 5 żyć kobiet.
Czy mammograficzne badania przesiewowe w kierunku raka piersi wykrywają każdy typ nowotworu?
Niestety nie. Niektóre rodzaje nowotworów nie są widoczne na zdjęciach mammograficznych i dlatego też nie zawsze można je wykryć. W takich przypadkach nawet najbardziej wykwalifikowani radiolodzy nie są w stanie rozpoznać cech zmian nowotworowych. Przypadki zachorowania na raka piersi pomiędzy rundami skryningowymi nazywamy rakami interwałowymi.
Czy mammograficzne badania przesiewowe chronią przed rakiem piersi?
Nie. Badania mammograficzne służą jedynie wykrywaniu raka jeżeli dana osoba na niego już zachoruje. Dzięki badaniu mammograficznemu możliwe jest jednak wczesne zdiagnozowanie choroby. Jedynie regularne wizyty na badanie mammograficzne pozwala na uniknięcie najcięższych skutków choroby na raka piersi. W Polsce niestety tylko 30% kwalifikowanej na przesiewowe badania mammograficzne populacji kobiet bada się regularnie. Polska ma w Europie jeden z najwyższych wskaźników umieralności na raka piersi.
Jakie są ujemne strony badań przesiewowych?
- Mammografia wiąże się z wystawieniem piersi na niewielkie promieniowanie. Nie ma jednak żadnych danych naukowych, które by udowodniały, że to promieniowanie jest szkodliwe dla zdrowia. Wpływ promieniowania na wywołanie nowotworu piersi ocenia się tylko hipotetycznie.
- Czasami wyniki mammografii nie wykazują żadnych nieprawidłowości, nawet jeśli pacjentka ma raka. Mówi się wtedy o fałszywym wyniku negatywnym. Mammografia nie daje 100 procentowej pewności. Nie ma jednak obecnie na świcie lepszego sposobu badania, które by wykrywało raka piersi, niż mammografia.
- Czasami obrazy mammograficzne mogą wykazać nieprawidłowości lub powodować niepewność u radiologów i wówczas pacjentka jest poproszona o wykonanie dodatkowych badań, które później jednoznacznie wykluczają obecność cech nowotworowych. Wtedy mówimy o wyniku fałszywie dodatnim. Niektóre kobiety odczuwają stres w sytuacji otrzymania takiej wiadomości. Dlatego warto wykonywać badania w placówkach, które wykonują ich najwięcej, co najmniej 5 tysięcy rocznie. W tych placówkach uzyskasz pewność, że wynik, który otrzymasz, będzie jak najbardziej zbliżony do faktycznego stanu Twoich piersi.
- Ostatnio mówi się o tak zwanej nadrozpoznawalności. Termin ten oznacza, że diagnozuje się zmiany nowotworowe w bardzo wczesnym stadium ich rozwoju i według niektórych naukowców naraża się kobietę na niepotrzebne dalsze badania i leczenie, gdy teoretycznie może się okazać, że ta rozpoznana wcześnie zmiana nowotworowa nigdy by się nie przerodziła w chorobę nowotworową.
- Kiedy zdecydujesz się na badanie, możesz czuć się niespokojna i zdenerwowana. Jest to jednak tylko stan przejściowy. Sprawdzono, że każda osobiście otrzymana informacja o raku piersi powoduje reakcję lękową.
- Niektóre kobiety odczuwają ból związany z niezbędnym uciśnięciem piersi celem wykonania prawidłowego badania. Ból jest odczuciem subiektywnym. W większości przypadków ból ten jest postrzegany jako szybko przemijający dyskomfort. Tylko bardzo mała grupa kobiet odczuwa ból jeszcze kilka minut po badaniu. Z obserwacji wynika, że większy dyskomfort odczuwają kobiety z małym biustem.
Co dzieje się z moim zdjęciem mammograficznym po badaniu?
Zdjęcia mammograficzne są wykonywane cyfrowo i przechowywane są w archiwum przez okres 20 lat. Jeżeli korzystasz z komputera to w zależności od świadczeniodawcy możesz mieć do nich dostęp przez cały czas.
Gdzie mam się udać na badanie?
W zależności od tego gdzie mieszkasz badania wykonuje się w specjalnie do tego celu wyposażonych pojazdach (mammobusach) lub miejscowych przychodniach czy szpitalach. Zawsze po otrzymaniu zaproszenia, celem zarejestrowania na konkretną godzinę, skontaktuj się telefonicznie z ośrodkiem, który ma przeprowadzić badanie. Zgłoś, jeżeli potrzebujesz pomocy (np. poruszasz się na wózku inwalidzkim) taką potrzebę konsultantowi medycznemu. Pomoże Ci on w dotarciu na badanie.
Jak przebiega samo badanie?
Badania mammograficzne przeprowadzane są przez najwyższej klasy specjalnie przeszkolonych techników elektroradiologów (głównie przez kobiety). Zostaniesz poproszona o rozebranie się do pasa. Prosimy, aby pacjentki przed badaniem nie stosowały talku. Osoba, która przeprowadza badanie mammograficzne zada Ci kilka pytań i wyjaśni na czym polega badanie. Następnie umieści ona kolejno Twoje piersi pomiędzy dwoma specjalnymi płytkami i wykona dwa zdjęcia każdej piersi. Aby uzyskać dokładny obraz mammograficzny, piersi muszą na kilka sekund zostać dokładnie dociśnięte do płytek. Wykonanie badania mammograficznego zajmuje tylko kilka minut, a cała wizyta w mammobusie powinna trwać około 15 minut. Czasami kobiety nie rejestrują się na konkretną godzinę badania. Powoduje to czasami zatory i dłuższe oczekiwanie na badanie.
Czy badanie jest bolesne?
Większość kobiet uważa badanie za nieprzyjemne. Niektóre twierdzą, że jest ono bolesne, ale tylko przez kilka sekund. Tylko niewielka grupa kobiet odczuwa ból już po samym badaniu. Każda osoba ma inny poziom odczuwania bólu. To co dla jednej osoby jest bolesne dla innej nie sprawia żadnego dyskomfortu czy bólu. Najnowszej generacji mammografy cyfrowe, posiadają specjalne oprogramowanie, które eliminuje niepotrzebny ucisk piersi i automatycznie dobiera jego odpowiednią siłę.
Kiedy otrzymam wyniki?
Informację o gotowym wyniku wysyłamy sms-em, a sam wynik można pobrać z portalu wyników lub ze swojego indywidualnego konta pacjenta (IKP). Na specjalną prośbę wysyłamy wynik pocztą listem zwykłym. Norma prawna nakazuje świadczeniodawcy przekazać wynik do 15 dni roboczych od daty wykonania badania. Pamiętajmy, że badanie ogląda dwóch niezależnych radiologów w odstępie czasowym. Jeżeli ich wyniki nie są takie same, oceny dokonuje trzeci radiolog i dopiero wtedy wydaje diagnozę.
Jakiego wyniku mogę się spodziewać?
Większość, tj. około 95% kobiet otrzymuje negatywny wynik badania (ich zdjęcia mammograficzne nie wykazują cech zmian nowotworowych). Nie wyklucza to jednak ryzyka zachorowania.
W przybliżeniu, w zależności od świadczeniodawcy i obszaru badania, jedna na 25 kobiet wzywana jest na dodatkową wizytę ponieważ jej zdjęcia mammograficzne sugerują potrzebę przeprowadzenia badań uzupełniających. Dzieje się tak najczęściej w przypadku kobiet, które po raz pierwszy zgłosiły się na badanie mammograficzne. Szczególnie w przypadku wykonywania pierwszego badania coś co wygląda nietypowo, może okazać się w Twoim przypadku zupełnie normalnym stanem.
Co, gdy okaże się, że mam raka?
Wskażemy Ci zespół specjalistów zajmujących się leczeniem raka piersi. Porozmawiają oni z Tobą na temat postawionej diagnozy, wsparcia jakie możesz otrzymać oraz różnych możliwości leczenia. Większość, choć nie wszystkie, nowotwory wykryte podczas badania przesiewowego można skutecznie wyleczyć.
